سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

بروز جنگ در حوزه عمليات رواني نتيجه برخورد منافع است. از ديدگاه كلاوزويتس نوع سلاح‌ها ممكن است تغيير كند، اما جنگ هميشه بر دو اصل مهم، استراتژي و تاكتيك مبتني است. عمليات رواني بايد همچون عمليات نظامي دقيق باشد. طراحي استراتژيك روز به روز با اهميت‌تر مي‌شود. كشورها ناگزيرند چگونه حمله كردن و محاصره رقبا را فراگيرند، بياموزند چگونه از خود دفاع كنند و كي و چگونه به جنگ بپردازند. پيش‌بيني اقدامات و تحركات رقيب مستلزم بهره‌مندي از هوش سرشار است، كارشناس عمليات رواني نيز ناگزير بايد همچون فرمانده نظامي، شخصيتي توانمند، مدبر، شجاع و بردبار باشد.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چكيده

قرآن را نبايد يك كتاب علمي و طبيعي تصور كرد كه در پي تشريح و تبيين قوانين و فرمول‌هاي فيزيك و شيمي و يا هيئت و زيست‌شناسي است، همچنان كه نبايد آن را كتاب تاريخ پنداشت، كه در پي انعكاس رويدادها، اتفاقات، جريانات، حوادث، فراز و نشيب‌هاي زندگي اقوام و امت‌ها و يا در پي وقايع‌نگاري است. قرآن نه اين است و نه آن، اما كتابي است كه شايد بيش از هر كتاب و هر مكتب علمي ديگري طبيعت و تاريخ را به عنوان دو منبع مهم معرفت و شناخت معرفي مي‌كند پيروان خود را با سبك ادبي ويژه‌اش و در راه اهداف تعالي‌خواهانه تربيتي و سازندگي‌اش به شناخت رموز و اسرار و قوانين و نظامات حاكم بر طبيعت و به شناخت سنن و ضوابط و قانون مداري حاكم بر سير تاريخ و جامعه فرا مي‌خواند. در اين مقاله سعي بر آن است تا از منظر ديگري بر اعجاز قرآن بپردازد و از اين طريق به اقناع مخاطب بپردازد. اين نظرگاه اعجاز ادبي قرآن است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، قرآن، اعجاز ادبي، مشركان.

گردآوري و ترجمه: عبدالمجيد حيدري

اشاره

امريكا حدود پنجاه درصد ثروت جهان را در اختيار دارد ولي جمعيتش تنها 3/6 درصد جمعيت جهان است. در چنين وضعيتي، اين كشور درصدد است با ايجاد يك الگوي رابطه بتواند اين موقعيت را بي‌آنكه به منافع ملي آن آسيبي جدي وارد آيد، در دستور كار خود قرار دهد. براي اين كار بايد احساسات و افكار عمومي جهانيان را با خود همراه كند و به اين منظور به اهدافي مبهم و غيرواقعي نظير حقوق‌بشر، ارتقا معيارهاي زندگي و ايجاد (به اصطلاح) دمكراسي، متوسل مي‌شود. در اين مقاله، به تاريخ اخير امريكا و تبليغاتي كه براي توجيه آن در نزد مردم اين كشور به كار گرفته شده مي‌پردازد. بافت تاريخي درگيري‌ها به طور خاص مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: تبليغات، ويتنام، عراق، رسانه‌هاي جمعي

جوزف سوکولوسکی/ پريسا كريمي‌نيا

اشاره

تجربيات بازاريابي در صنعت فناوري اطلاعات دربرگيرنده نكات مهمي درخصوص ماهيت مديريت استراتژيك عمليات رواني و روابط ميان سطوح مختلف استراتژي در يك سازمان است؛ نكاتي كه بارها و بارها به عنوان موضوعاتي مهم در سراسر اين مقاله مطرح خواهند شد. اين تجربيات هم‌چنين اهميت رويكردهاي دقيق و به موقع به تمايلات مشتريان (براساس ديدگاه عمليات رواني مخاطبان) روندهاي محيطي و اقدامات رقبا در طراحي استراتژي‌هاي موفق در هر سطح را نشان مي‌دهد. پيش‌تر سازمان‌هاي عمليات رواني به ويژه در كشورهاي بزرگ داراي بخش‌ها و واحدهاي فعاليت متعدد و مختلف كه از زنجيره‌اي از استراتژي‌هاي به هم وابسته پيروي مي‌كنند بودند. هر استراتژي در سطوح مختلف سازمان طراحي مي‌شود و به مجموعه مسائل مختلفي مي‌پردازد. هدف سازمان‌هاي عمليات رواني نيز كسب برتري در بازار (جامعه هدف) است. بنابراين اين سطح از استراتژي؛ جهت حركت يك سازمان به سمت تحقق مأموريت تعيين شده‌اشت، نوع فعاليت‌هايي را كه بايد به آنها بپردازد و سياست‌هاي مديريت عمليات رواني استراتژيك و سياست‌هاي رشد آن سازمان را مشخص مي‌كند. در اين مقاله نويسندگان سعي دارند فرايندهاي مشابه در بازاريابي و عمليات رواني را با يكديگر تطبيق و از الگوهاي بازاريابي در تهاجم به بازار و كسب برتري با رقبا حداكثر استفاده را بنمايند.
واژگان كليدي: عمليات رواني، مديريت عمليات رواني استراتژيك، بازاريابي.

نویسنده: رضا سراج

چكيده

رشد ارتباطات در جهان در حال توسعه، نمايانگر نيروي كليدي گسترش جهاني فرايندهاي رواني به‌منظور اثرگذاري به مخاطبان است. عمليات رواني و فناوري‌هاي مرتبط با آن نمود ابزار قدرت كم‌هزينه و بسيار منظم و قاعده هنري است كه در ميان صاحبان قدرت محبوبيت دارد. دسترسي تمامي مردم و حتي گروه‌هاي كوچك به توانايي عمليات رواني آنها را صاحب اقتداري نامتناسب با جايگاه آنها مي‌كند از سوي ديگر، در حال حاضر امنيت ملي غرب و به ويژه كشورهاي سلطه‌گر مانند امريكا و انگليس، كاملاً وابسته به اقناع افكار و در بسياري از موارد فريب افكارعمومي است، از آنجايي كه دكترين عمليات رواني جمهوري اسلامي بر اساس آموزه‌هاي ديني و اسلامي مبتني بر روشنگري و اشاعه كلام حق است. اين مقاله به دنبال بيان زواياي تاريك و نهان دستگيري متجاوزان انگليسي به سرزمين جمهوري اسلامي است و در نهايت اهميت و قابليت‌هاي عمليات رواني خودي و دشمن و پيامدهاي آن در عرصه جامعه و نظام بين‌الملل مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، جنگ تحقير، انگليسي، مرزداران دريايي، اقناع.

حجت‌اله مرادی

چکيده

اين مقاله بر نحوة استفادة انگلستان از تبليغات و مديريت رسانه‌ها در طول جنگ افغانستان در سال 2001 متمركز است و آن را با راهبردهاي امريكا مقايسه مي‌كند. همچنين، راهبردهاي داخلي و برون‌مرزي انگلستان را در برآوردن اهداف جنگ و جنگ اطلاعات مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين تحقيق با اثبات اينكه تبليغات هم در سياست خارجي و هم در حفظ حمايت مردمي از ابزار مهم و اساسي محسوب مي‌شود، نشان مي‌دهد كه اين عنصر چگونه در سياست خارجی انگلستان و دستور كارهاي سياست داخلي اين كشور جاي گرفته و چگونه نقش آن در تحولات نظام بين‌المللي به رسميت شناخته شده است. اين مقاله در صدد است به اين سؤالات اساسي پاسخ دهد:
1- اهميت تبليغات و مديريت رسانه در جنگ افغانستان به چه ميزان بود؟
2- چه راهبردهای داخلی و خارجی در روند جنگ مورد استفاده قرار گرفت؟
3- نقش انگلستان در جنگ تبليغاتی چه بود؟
4- تجارب اين جنگ اطلاعاتی چه تأثيری بر راهبردهای تبليغاتی و سياستهای رسانه‌ای اين کشورها برجای گذاشت؟
واژگان کليدی: تبليغات، افغانستان، امريکا، انگلستان، عمليات روانی، رسانه جمعی

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

با پایان جنگ رژیم صهیونیستی علیه حزب ا... لبنان و ناکامی این رژیم و با توجه به رسوایی‌های اخلاقی رهبران ارشد آن، نداشتن وحدت و یكپارچگي میان اعضاي حزب کادیما در زمینه مسائل داخلی و خارجی، ناکارآمدي این حزب، ائتلاف ناهمگون اعضاي حزب ازگروه‌های سیاسی مختلف که هر کدام از آنها صرفاً به دنبال منافع شخصی خود هستند و بی‌اعتمادی شهروندان رژیم صهیونیستی به اعضاي حزب، باعث شد انتقادات از سران ارشد رژیم افزايش يابد به گونه‌اي كه، دولت را مسئول ناکامی در جنگ و رکود اقتصادی پس از آن برشمردنـد و خواسـتار استعفاي اعضاي دولت ( پرتز، پلسنر، حالوتس، رامون، کاتساف و پسرش ) شدند. همین مسائل زمینه ‌ساز شکست استراتژیک کادیما شده و انتقادات گسترده‌ای را برای این حزب به دنبال داشته است. البته دولتمردان رژیم صهیونیستی نیز برای نجات کادیما تلاش‌های داخلی و منطقه‌ای را انجام دادند. علاوه بر این شكل‌گيري مثلث‌ "ايران، سوريه، لبنان و حماس" در بحران خاورميانه ـ يعني استمرار وضعيت پيچيده فلسطين اشغالي ـ كه مانعي است بر سر راه تحقق اهداف سلطه‌طلبانه رژيم صهيونيستي و حاميان غربي آن، باعث شده است تا آسيب رسانيدن به اين ائتلاف در دستور كار برنامه استراتژيك امريكا و رژيم صهيونيستي قرار گیرد. بر همین اساس آشفتگی شدید اقتصادی، سیاسی و روانی گسترده‌ رژيم صهيونيستي، مقامات امنيتي آن كشور را واداشت تا استراتژِی روانی جدیدی را برای مقابله با ایران در پیش گيرند. این استراتژی که مبتنی بر جنگ تبلیغاتی گسترده‌ای علیه ایران است سعی دارد خطر هسته‌ای ایران را خطری برای همه جهان جلوه دهد.
واژگان کلیدی: رژیم صهیونیستی‌، استراتژی روانی، جمهوری اسلامی ایران.

نویسندگان: افشين متقي دستنائي/ محمد آثارتمر

چكيده

طي سال‌هاي اخير به خصوص بعد از حوادث 11 سپتامبر 2001 شاهد افزايش اسلام‌ستيزي در قاره اروپا مي‌باشيم. در قاره اروپا اقليت مسلمانان اين قاره ديگر برخلاف دهه‌هاي 70 و 80 قرن 20 ميلادي صرفاً براي اشتغال نمي‌كوشند، بلكه هماهنگ با برجسته‌شدن مقام هويت در محاسبات راهبردي، آنان بيش از پيش به ابراز وجود و طرح هويت مي‌پردازند. تلاش براي تأسيس نهادها و مؤسسات مدني، طرح شكايت‌هاي مربوط به تبعيض بار قانوني، راه‌اندازي شيكه‌هاي تلويزيوني، سايت‌هاي اينترنتي و به طور كلي نگهباني از سمبل‌هاي هويتي، اخيراً بسياري از احزاب و انديشمندان اروپايي را نگران كرده است. به طوري كه از حضور مسلمانان در اروپا به عنوان مسئله‌اي غيرعادي ياد مي‌كنند. تحولاتي چون رشد زاد ولد مسلمانان در اروپا، افزايش كمي و كيفي فعاليت مسلمانان، رونق گرايش به دين اسلام و … جايگاه و اعتبار مسلمانان را در اروپا راهبردي كرده است. مسلمانان اروپا رفته رفته در بين مسيحيان به احياي هويت ديني خود مي‌پردازند. و اين مسأله باعث ايجاد نوعي نگراني در غرب و به خصوص اروپا مي‌شود كه نهايتاً خود را در قالب نوعي اسلام‌ستيزي و محدود كردن مسلمانان (مانند وضع قانون منع حجاب از سوي فرانسه و آلمان در مدارس، و منع قانون طرد پناهندگان از سوي هلند، تروريسم خواندن مسلمانان در بسياري از محافل رسمي و غيررسمي، تعطيلي شبكه‌هاي ماهواره‌اي در اروپا و …) برز مي‌دهد. همچنين بايد افزود كه بسياري از سياستگذاران امنيتي در اروپا بر اين باروند كه مسلمانان به اندازه كمونيست‌ها خطرناكند و تحديد تروريستي مسلمانان، جايگزين تحديد ايدئولوژيكي كمونيست‌ها شده است.

رالف واگئر/ عبدالمجید حیدری

چكيده

اين مقاله، تعامل بين شيوه‌هاي جنگي جديد نيروهاي امريكايي در آينده – يعني عمليات تأثيرمحور  نيروهاي شبكه محور  - و چالش‌هاي پس از پايان عمليات‌ جنگي عمده  را كه به عنوان عمليات پس از جنگ يا مرحله بازسازي و يا مرحله چهارم ناميده مي‌شود، تجزيه و تحليل مي‌كند. تأكيد مقاله بر پيش‌نياز مرحله چهارم يعني آماده كردن مردم براي پذيرش شروعي جديد است. تاريخ بر اين نكته گواه است كه تنها شكست كامل مي‌تواند مردم را براي يك شروع جديد آماده كند. اين مقاله نخست، به زمينه شكست مي‌پردازد و بر وضعيت و اراده مردم غيرنظامي تأكيد و به دنبال آن دو نمونه تاريخي از پذيرش شكست يعني ژاپن و آلمان را به تفصيل، بررسي مي‌كند. همچنين برخي موارد جديدتر نظير جمهوري دومينيكن (1965)، هائيتي (1994)، و كوزوو (1999) نيز به اجمال بررسي مي‌شود. نتايج اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه بمباران‌ها به شكست كامل دشمن نمي‌انجامد و در نتيجه نقطه شروعي براي مرحله چهارم به شمار نمي‌آيد. و نوع جديدي از جنگ را توضيح مي‌دهد و تأثيرات و تعاملات بين آنها را تجزيه و تحليل مي‌كند. همچنين به توسعه انواع عمليات‌ شبكه‌محور و تأثيرمحور مي‌پردازد و استفاده از فناوري‌هاي جديد در عمليات اشغال عراق را براي بررسي نتايج ناشي از عمليات مرحله چهارم، مورد توجه قرار مي‌دهد. و سرانجام اينكه آموزه‌هاي تاريخ درخصوص پذيرش شكست و نقطه آغاز عمليات مرحله چهارم در ايده‌هاي مربوط به عمليات تأثيرمحور و جنگ شبكه‌محور انعكاس مي‌يابد. شروع مرحله چهارم در نمونه‌هاي تاريخي نشان‌دهنده اين است كه شكست كامل دشمن، پيروزي را در مرحله چهارم تضمين نمي‌كند؛ با وجود اين، از تأثيرات عمليات‌ تأثيرمحور در عمليات‌ جنگي عمده، بهتر مي‌توان براي رسيدن به يك پيروزي بزرگ در مرحله چهارم استفاده كرد. مقاله با تجزيه و تحليل تأثيرات عمليات تأثيرمحور پايان مي‌يابد. اين تأثيرات بيشتر در چارچوب تأثيرات غيركشنده و به ويژه متعاقب استفاده از عمليات اطلاعاتي در جنگي تمام‌عيار مشاهده مي‌شوند. مقاله بر اهميت عمليات اطلاعاتي و نيز بر تمركز بر تأثيرات انبوه در مراحل مختلف جنگ تأكيد مي‌ورزد و توصيه مي‌كند كه عمليات‌ مختلف از هم جدا شوند تا فرماندهان و طراحان بتوانند با استفاده از آن به وظايف خود عمل، و بر عمليات كلي جنگ، تأكيد كنند.

نویسنده: محمد شامحمدي

چكيده

هرچند امروزه، علي‌رغم پيشرفت‌هاي سريعي كه در بخش فناوري ارتباطات و اطلاعات ، به وجود آمده كه حذف فاصله‌ها را در پي داشته است، اما برخي نيز معتقدند كه فناوري‌‌هاي نوين، فاصله‌ها را وسيع‌تر و عميق‌تر كرده و باعث بروز و ظهور پديدة جديدي شده است كه به گسل فناورانه يا شکاف دیجیتالی تعبير و آن را یک تهدید قلمداد می‌کنند. بنابراين این تفکر وجود دارد که کدام‌یک از اين فرايندها ادامه خواهد داشت؟ آيا انفجار اطلاعات و رشد ارتباطات و گسترش آنها میان فرهنگ‌های مختلف جوامع بشري، ايجاد فرصت‌‌هاي نسبتا برابر و عادلانه در مبادلات تجاری، تحقيقات و توليدات علمي، اقتصادي، اجتماعي، روابط سياسي و... را به دنبال دارد و يا عوامل فقر و غنا بيشتر و دامنة‌ تفاوت‌ها و نابرابري‌‌هاي ديجيتالي وسيع‌تر شده است، و در پي آن در عرصة علم و تكنيك مرزهاي جديد ايجاد شده است. اين پيشرفت‌‌هاي روزافزون و حيرت‌آور در عرصة فناوري،‌ تا چه حد توانسته، ظرفيت و فرصت‌‌هاي برابري را در جوامع اطلاعاتي و ارتباطاتي دنيا به وجود آورد؟ اين سيل خروشان و جريان عظيم اطلاعات كه از بسترها و باند‌هاي عريض و طويل ارتباطات ديجيتالي و الكترونيكي به اقصي نقاط دنيا هدايت مي‌شود، تا چه حد توانسته شكاف‌‌هاي سنتي و موجود را در عرصة دانش، آموزش، تحقيقات، درآمد و... حذف يا محدود كند؟ در ادامه با نگاهي مقايسه‌اي و آماري به وضعيت فناوري كشور‌هاي توسعه‌يافته، كمتر توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته و فرصت‌‌هاي برابر يا نابرابر كشورها را در اين حوزه، بررسي مي‌كنيم.
واژگان كليدي: اطلاعات، ارتباطات، عصر اطلاعات، شکاف دیجیتالی، ژئوپلیتیک.